همزمان با ولادت حضرت امام سجاد جشن تکلیف دختران کلاسم را در ایروان با حضور سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران جناب آقای سجادی و همسر محترمشان و جمعی از مسولین و والدین برگزار کردم در ادامه مطلب تصاویر مربوط به آن را مشاهده فرمایید
فعالیتهای کلاسی پایه سوم را که امسال در خدمت دانش آموزان ایرانی مقیم ارمنستان بودم به صورت فایل پاور پویینت در آوردم والدین عزیز می تونن با کلیکروی تصویر فایل رو دریافت کنند.
مدتها بود روشهای درست تشویقیس در بین دانش آموزان فکرم را به خود مشغول داشت در جلسه آموزشی که با همکاران داشتیم موضوع جلسه نحوه صحیح تشویق دانش اموزان کوشا بود بعد از بحث و تبادل نظر به این نتیجه رسیدیم که سیستم تشویق در آموزش و پرورش ما بسیار معیوب است و ما معلمان به عنوان کارگزاران آموزشی موظفیم برای اصلاح آن و ارایه روشهای خلاقانه که دانش اموزان را از گرایش به سوی مادی گرایی باز می دارد گام برداریم جالب اینکه یکی از همکاران بزرگوارمان فرمودند در بازدیدی که از مدرسه فرانسوی ها در باکو انجام داده بودند سوالی از مربیان در خصوص نحوه تشویق دانش اموزان کوشا انجام داده اند که باعث تعجب آنها شده بود در نهایت گفته بودند ما برای دانش اموزانی که خیلی کوشا هستند تکالیف اضافه و سخت تر در نظر می گیریم . این در حالی است که ما با طبقه بندی کردن دانش آموزانمان به گروههای خیلی خوب و خوب و... تفاوت داشتن را به آنها می اموزیم و با دادن جوایز به آنها می آموزیم که در قبال هر کار خوبی حتی اگر وظیفه ی آنها باشد باید چیزی دریافت کنند پس از کودکی به فرزندمان می آموزیم که در آینده هم اگر مسئولیتی در جامعه داشتی در قبال کاری که برای مردم انجام می دهی باید پاداش بگیری و با دادن جوایز مختلف بر اساس رتبه به دانش آموزان یاد می دهیم که هرکس چول بیشتری می گیرد قابل احترامتر است چون او می بیند که همکلاسی اش که درسش بهتر است جایزه بهتری گرفته است. این مساله جای بسی تامل دارد کاش برای بهتر شدن نظام تشویقی در آموزش و پرورش کشورمان به عنوان معلم گامی برداریم. در ادامه نحوه آموزش و پرورش در سوئد را بررسی خواهیم کرد.
الف ) با حروف اسمت کلماتی را از درس پیدا کنید .مثال: احمد ـ ازـ صبح ـ آموزگارـ دوستان
ب ) با حرف آخر کلمه ی داده شده کلمه ای پیدا کنید که این حرف اولین حرف کلمه باشد
مثال: آموزگارـ رایانه ـ هرمز ـ زود
پ ) حروف درهم ریخته را روی هم ترکیب کن مثال : خـ ر شـ یـ و د : خورشید
ت ) کلمه ی وارونه بدهید تا با کمک آینه کلمه را پیدا کند
ث ) با کم کردن حرف به حرف کلمه کلمات جدید بسازید . مثال ورامین ـ رامین ـ امین ـ مین
ین ـ ن
ج ) ده کلمه بدهید البته از متن درس اصلی سپس برای معنی کلمات را پیدا کنید و جمله بسازید .
چ ) ده کلمه بدهید البته از متن درس اصلی سپس برای هر کلمه کلمات مخالف پیدا کنید و با آن جمله بسازید .
ح ) ده کلمه مهم از درس بدهید تا با آن کلمات داستان بنویسند .
د ) پنج جمله از جملات مهم درس را به صورت نیمه بدهید تا بقیه آن را از کتاب پیدا کنند
ذ ) چند کلمه از درس بدهید تا بچه ها آن کلمات را از متن درس پیدا کنند و جمله ی آن را بنویسند .
ر ) وقتی نکات دستوری کتاب فارسی را درس می دهید با توجه به آن نکات تکلیف بدهید مثلا" اگر جملات پرسشی را درس می دهید برای تکلیف از آنها بخواهید که جملات پرسشی را از درس پیدا کنند و بنویسند .
نگاهی به رشد تعلیم و تربیت
الف- 1) تکالیف تمرینی : این تکالیف مهارت ها و دانش های کسب شده را تقویت می کند ، معمولاً به صورت کتبی ارائه می گردد و برای تثبیت یادگیری و فعالیت های خواندن و کارهای تمرینی و انفرادی به کار گرفته می شود . شاید این نوع ، تکلیف ، به قول دویل و بابر ، از قدیمی ترین و با سابقه ترین انواع تکلیف شب باشد . وجود این ، از نظر تأثیرگذاری و سودمندی ، برای شاگردان سؤال برانگیز است .
اکثر تکلیف های تمرینی ، غیرتخیلی ، غیرخلاق ، تکراری و خسته کننده است . زیرا مؤثرترین نوع تکالیف ، آن هایی هستند که برای انجام دادنشان ، از شاگرد خواسته می شود آموخته های جدید خود را با روش شخصی و به طور مستقیم به کار ببرد . برای مثال ، می توان از دانش آموزانی که انواع ابرها را مطالعه کرده اند ، خواست عکس های قدیمی ابرها را مورد مطالعه قرار دهند و نوع ابرها را در آن مشخص سازند .
الف- 2) تکالیف آماده سازی و آمادگی : این نوع تکالیف برای آماده کردن شاگردان جهت درس های روزهای بعد به کار می رود و معمولاً به صورت مطالعه ی خارج از کتب درسی ، جمع آوری مطالب و مواد قبل از کنفرانس در کلاس درس ، حفظ کردن ، از رو خواندن و از قبل خواندن دروس انجام می پذیرد . به گفته ی پروفسور دویل باربر ، هدف غایی از ارائه ی این نوع تکالیف « همانا وادار کردن دانش آموزان به کسب زمینه ی مناسب اطلاعاتی جهت آماده شدن برای دروس و مباحثه های روز بعد است . »
این نوع تکلیف زمانی سودمندی و کارآیی دارد که ابتدا رهنمودها و راهنمایی ها و دستورالعمل های لازم در مورد چگونگی و چرایی انجام دادن آن ، کاملاً برای دانش آموزان تبیین شود و ابتکار عمل ، قدرت تخیل و روش شخصی آنها حفظ شود .
الف- 3) تکالیف بسطی و امتدادی : به قول پروفسور فویل وبیلی ، این نوع تکلیف شاگرد را به فراسوی کارها و فعالیت های کلاسی سوق می دهد و سبب یادگیری ایده ها و مهارت ها در موقعیت های جدید می شود . برای مثال ، ممکن است درس کلاس درباره ی ناپلئون باشد . در این حالت ، از دانش آموزان خواسته می شود کتابی در مورد ناپلئون بخوانند و خلاصه ی آن را در کلاس ارائه دهند . همچنین امکان دارد معلم مقاله ای بدهد و از شاگردان بخواهد آن را بخوانند و خلاصه کنند یا فرم های مخصوصی برای کودکان دبستانی تهیه کند و از آنان بخواهد هنگام دیدن تلویزیون ، فرم ها را تکمیل و در کلاس درباره ی آن صحبت کنند .
پروفسور فویل وبیلی می گوید معمولاً تکالیف بسطی به صورت پروژه های درازمدت و از طریق فعالیت های حل مسئله تحقق پیدا می کند . در این نوع پروژه ها ، موضوعاتی در کلاس تدریس می شود و ادامه ی آن در منزل و به صورت فردی انجام می گیرد . این نوع تکالیف بیشتر خودانتخابی است ؛ مانند ساختن هرم ، درست کردن تقویم سالانه یا پختن یک نوع غذا . در ضمن ممکن است فعالیت های حل مسئله در این نوع تکلیف ، چندین روز یا چند هفته طول بکشد . به علاوه ، گاه از شاگردان خواسته می شود مسئولیت پژوهش درباره ی موضوعی اجتماعی ، فرهنگی ، علمی ، سیاسی ، ادبی یا اخلاقی را ، که قبلاً در کلاس تدریس شده است ، بپذیرند و پس از اتمام تحقیق ، نتیجه را گزارش دهند . به گفته ی دویل و باربر ، این نوع تکلیف بر تولید دانش استوار است ، نه بر تکرار و تکثیر آن و در امتداد فعالیت های آموزشی ، به صورت انفرادی و در خارج از محیط مدرسه صورت می گیرد . در ضمن ، این نوع تکلیف در حکم پیش سازمان دهنده ی مفاهیم درسی و آموزشی است
الف- 4) تکلیف خلاقیتی، پروفسور فویل وبیلی عقیده دارد: « وقتی دانش آموز مفاهیم و مهارت های مکتسب در کلاس درس را با هم ترکیب کند و در یک راه یا راه های جدید و متفاوت به کار بندد ، تکلیف خلاقیتی انجام داده است . » امکان دارد تکالیف خلاقیتی به صورت کتبی یا شفاهی یا به صورت انجام دادن کاری صورت پذیرد . برای مثال ، ساختن مدل یک مزرعه با چوب های بستنی یا حل مسئله ای خاص یا سؤال کردن به صورت شفاهی ، مانند این که چرا هانی بال برای صعود به قله ی آلپ از فیل استفاده کرد ؟ قدرت خلاقیت ، ابتکار شخصی ، تخیل و خودراهبری را در شاگردان پرورش می دهد .
البته باید اذعان داشت که این چهار نوع تکلیف ، همیشه به طور مجزا به شاگردان ارائه نمی شود . بلکه گاهی ممکن است شاگرد برای حل یک مسئله و خلق و بسط ایده ی خود ، از هر چهار نوع تکلیف استفاده کند . مانند وقتی که معلم از او می خواهد هنگامی که با والدینش به تفریح یا مسافرت می رود ، خلاصه ای از مسائل قابل مشاهده و تجربیات خود را به صورت انشا به همکلاسانش ارائه دهد . به این ترتیب ، با ایجاد تنوع در تکالیف شب ، می توان موجبات تثبیت ، آماده سازی ، مداومت و خلق مفاهیم و مهارت ها را در فرآیند تعلیم و تربیت فراهم آورد .
ب) از منظر ساختار و شیوه ی ارائهتکالیف را می توان از نظر شیوه ی ارائه به دانش آموزان و ملاحظات اهداف کتاب های درسی ، در سه مدل خلاصه کرد :
ب- 1) تکالیف عمومی : منظور از تکالیف عمومی آن دسته از فعالیت ها و تمرین هایی است که الزاماً به عموم فراگیرندگان ارائه می شود و اغلب از نوع تمرینی یا آماده سازی است . بنابراین ، مخاطب این نوع تکلیف ، همه ی دانش آموزان هستند و باید آن ها را بر اساس اهداف مهم درس و توانایی های همه ی شاگردان طراحی کرد . مفاهیم ، اطلاعات و اهداف فردی باید در قالب این تکالیف داده شود و حجم آن ها نیز زیاد نباشد . اگر در انتخاب و ارائه ی این نوع تکالیف بی دقتی شود ، ممکن است دانش آموزان آن را کسل کننده تلقی کنند .
ب- 2) تکالیف گروهی : امروزه ، فعالیت های گروهی در فرآیند یاددهی – یادگیری جایگاه ارزشمندی دارد و با توجه به این اصل ، در کشورهای توسعه یافته ، یکی از راه کارهای پیشرفت آموزشی به حساب می آید . در دهه های اخیر ، تفکر جمعی و مشارکت افراد در ساختار یک گروه کاری ، دست آوردهای مهمی داشته است . بنابراین ، کمتر کلاسی را می توان یافت که برای مطالعه ، تحقیق و علم آموزی ، تشکل های جمعی و گروهی نداشته باشد . بدین سبب ، تشکیل گروه کاری برای دانش آموزان ، از ضروریات تدریس در کلاس های پویا و فعال است . اگر این فرض پذیرفته شود ، لزوم توجه به تکالیف گروهی ، که به صورت پروژه های تحقیقی ارائه می شود ، بیش از پیش احساس می گردد .
در تکلیف گروهی ، معلم براساس توانایی هر یک از گروه ها ، موضوعات مناسبی مطرح می کند و هر گروه نیز با برنامه ریزی و اجرای اهداف موردنظر معلم ، امر آموزش را متحقق می سازد . تکلیف گروهی با توجه به مشارکت دانش آموزان و علایق آنان ارائه می شود و معلم برای هر گروه چند موضوع تعیین می کند و آن ها از طریق تصمیم جمعی ، یکی از موضوعات را انتخاب و اجرا می کنند .
ب- 3) تکالیف انفرادی : شناسایی تفاوت های فردی و توجه به آن ها ، از موضوعات مهم در آموزش و پرورش است . ایجاد وضعیتی برای بروز خلاقیت ها و نوآوری های فردی ، از وظایف مهم مدارس به حساب می آید . شاید بتوان گفت که فلسفه ی وجودی با تربیت ، شناسایی و تقویت و پرورش انسان هاست . یعنی فرآیند « شدن » و تبدیل توانایی های بالقوه به توانایی های بالفعل .
یکی از روش های توجه و کمک به شکوفایی فردی ، دادن تکالیف انفرادی به دانش آموزان است . معلم برای ارائه این نوع تکالیف ، توانایی ها ، علایق و بنیان های ذهنی و فکری فراگیرندگان را درنظر می گیرد و براساس آن ، فعالیت هایی طلب می کند . البته هیچ الزامی نیست که همه ی دانش آموزان ، تکالیف انفرادی را انجام دهند . بلکه براساس زمینه های قبلی و شناخت و صلاح دید معلم ، این نوع تکلیف به عده ای از آن ها واگذار می شود
دنیا بیشتر از تحقیق مرا قانع نمی کند
درآموزش و پرورش کشورمان و حتی سایر کشورهای جهان موضوع تکلیف شب یکی از موضوعات بحث انگیز تعلیم و تربیت به شمار می آید. تکلیف شب ابزاری است که فرصت ها و فعالیتهای خارج از مدرسه را برای رسیدن به اهداف برنامه درسی به طور موثر وآگاهانه به خدمت می گیرد. تکرار و تمرین و به قولی تکلیف شب به عنوان وسیله ای برای تثبیت یادگیری و کسب مهارت در آموزش های دریافت شده قدمتی به ازای تاریخ دارد. تا آن جا که لوحه های ثبت شده از زمان های قدیم نمایانگر تکلیف و تمرین بچه ها برای یادگیری است .
با توجه به اینکه در چند دهه اخیر تحولات عظیمی در زمینه روشهای تدریس در کشور ما به وجود آمده است ; هنوز برای تکلیف شب از روش های قدیمی استفاده می شود و متاسفانه تکلیف هنوز پیوند مستحکمی با اهداف آن برقرار ساخته است . لذا از ابعاد گوناگون موضوع را مورد بررسی قرار می دهیم تا جایگاه واقعی این مقوله آموزشی را روشن سازیم
تعریف تکلیف شب
تکلیف از نظر لغوی فرمان به کاری دادن است یا کاری که شخص یا مقام یا نهادی انجام آن را به عهده کسی گذاشته است معنی شده است و از نظر آموزشی کلیه فعالیت هایی که معلمان در جهت تکمیل یا کاربردی کردن آموزشی های کلاسی یک دانش آموز مقرر می کند عنوان تکلیف را به خود می گیرد که هدف آن دست یابی دانش آموزان به مهارت های کلاسی نوشتاری حسی حرکتی فکری و... می باشد.
جایگاه تکلیف شب
اغلب دانش آموزان با شنیدن کلمه تکلیف دچار همان حالتی می شوند که موقع دندان درد به آنها دست می دهد. غالبا این حالت برای معلمان کسل کننده است . باوجود این تکلیف شب یکی از مهم ترین و کاراترین مولفه ها یا ابزار برای یادگیری و نیز تحقق اهداف برنامه درسی به شمار می رود مشروط بر اینکه بدانیم چگونه از آن استفاده کنیم .
چگونگی استفاده از این فرصت ها و فعالیت ها نیازمند تاکتیک ها و مطالعات منسجم است
پژوهش درباره اهداف تکلیف در نوشته های معتبر نشان داده که اهداف کلیدی تکلیف شب عبارتند از :
1 ـ ابزار رشد شخصی و خود انضباطی دانش آموزان
2 ـ عامل اجرای مقررات و خط مشی ها
3 ـ تثبیت مطالب آموخته شده در ذهن و تقویت تجارب آموزشگاهی
4 ـ از بین بردن موانع اجرای برنامه درسی
5 ـ پرورش نیروی خلاقیت و ابتکار دانش آموزان
6 ـ توسعه روابط عمومی در فرآیند آموزش
7 ـ آموزش غیرمستقیم مسئولیت پذیری و نظم به دانش آموز
8 ـ فعال کردن دانش آموز در یادگیری
9 ـ برقراری ارتباط بین خانه و مدرسه
10 ـ ایجاد عادت به مطالعه
11 ـ افزایش قدرت زمان بندی و توانا کردن دانش آموز در برنامه ریزی و مدیریت
12 ـ تعمیم آموخته ها در موقعیت های تازه
آثار مثبت تکلیف شب
*انجام تکلیف شب نقش موثری در تثبیت یادگیری دانش آموز دارد.
*آگاه شدن والدین از آنچه در کلاس می گذرد
*پر کردن اوقات فراغت دانش آموز به شکل سالم .
*تعلیم آموخته ها در موقعیت های تازه و یافتن بینش های تازه و اضافی و توان به کارگیری یافته ها در موقعیت های دیگر.
*رشد فردی از قبیل پرورش احساس مسئولیت قدرت برنامه ریزی و مدیریت توان زمان بندی اعتماد به نفس و پشتکار.
ک*تقویت و غنی سازی برنامه درسی به عنوان مکمل برای آنچه امکان پرداختن و تجربه مستقیم آن در لاس میسر نیست .
*تکلیف شب به بچه ها یاد می دهد که از رهنمودها پیروی کنند. مهارت های پژوهشی را به کار ببرند و تمرکز حواس داشته باشند.
* تکلیف شب سبب ایجاد مهارت هایی می شود که برای چیرگی بر دشواری های زندگی ضرورت دارند
آثار منفی تکلیف شب
*عامل اجبار که فکر و نگرش شاگرد را نسبت به مدرسه و یادگیری تغییر می دهد.
*ایجاد تصور ناسالم از قبیل یک جا نشستن و یک کار را انجام دادن .
*بیزاری از مدرسه از دست دادن علاقه نسبت به درس خستگی روحی ناشی از تکرار.
*محروم شدن از اوقات فراغت و فعالیتهای اجتماعی مورد علاقه .
*برخورد بین والدین و فرزندان فشار والدین برای انجام دادن تکالیف و بروز تضاد بین روش تدریس معلمان و والدین .
*افزایش رفتارهای غیراخلاقی از قبیل : تقلب پاک کردن امضای معلم توسل به دروغ واگذار کردن انجام تکالیف به سایر اعضای خانواده و...
*با در نظر گرفتن این موضوع که معلمان به میزان یادگیری فرد فرد دانش آموزان توجه ندارند و تفاوت های فردی تمایلات استعدادها توان و نیازهای یادگیری آنها را مورد اغماض قرار می دهند تکلیف شب عامل شکنجه روانی دانش آموزان و بیشتر عامل ضایع کننده تمایلات و استعدادهای آنهاست .
راهکارهایی جهت رفع مشکل والدین با فرزندان
) فرزندان باید بیاموزند که انجام تکلیف درسی یک میدان نبرد نیست . نباید پیرامون تکلیف درسی کشمکش قدرتی وجود داشته باشد. آنان باید بیاموزند که شما مشاجره در مورد تکلیف درسی را تحمل نخواهید کرد.
2 ) فرزندان شما باید یاد بگیرند که تکالیف درسی شان را مسئولانه انجام دهند. آنها باید بفهمند که کمک هایی که از شما انتظار دارند. محدود است و باید تکالیف خود را به صورت کارآمد پربار و به موقع انجام دهند و به چنان اتکا به نفسی دست یابند که بدون کمک دیگران از عهده هرگونه تکلیف درسی واگذار شده برآیند.
3 ) بچه ها باید یاد بگیرند که زمان موجودشان را برای پروژه های بلند مدت و وظایف بزرگتر و پیچیده خود تقسیم بندی کنند.
4 ) فرزندانتان باید یاد بگیرند که صرف نظر از آنکه والدین در منزل باشند یا خیر مسئول تمام کردن تکالیف درسی شان هستند. آنها باید بیاموزند که غیرمسئولانه عمل کردن را در مورد تکلیف درسی نخواهید پذیرفت .
خصوصیات تکلیف شب مناسب از نظر تحقیقات تربیتی
مقدار تکلیف باید متعادل باشد به طوری که ذوق و شوق دانش آموز را برای تحصیل از بین نبرد.
طول زمان انجام تکلیف متناسب با ویژگی های دانش آموزان باشد. طول زمان مناسب برای انجام تکالیف دانش آموزان ابتدایی بیشتر از یک الی دو ساعت نباشد.
تکلیف شب باید چند بعدی باشد به طوری که مهارت های کلاسی نوشتاری کاوشگری اجتماعی عاطفی و... را پرورش دهد.
در تعیین موضوع تکلیف به علائق و استعدادهای دانش آموزان و تفاوت های فردی توجه شود.
مثلا برای دانش آموزان قوی تکالیف پروژه ای و برای دانش آموزان ضعیف تکالیف امتدادی و تمرینی تعیین گردد.
تکلیف باید تا آنجا که امکان دارد بامحیط زندگی یادگیرندگان مرتبط باشد تا آنان بتوانند از تجربه های یادگیری در موقعیت های گوناگون و درس های متفاوت استفاده کنند .
« جان دیویی » 2 می گوید : « آموزش و پرورش البته امر مهمی است ولی مهم تر از آن زندگی کردن است » . بنا بر این هدف آموزش و پرورش درمرحله اول باید بهبود وضع زندگی باشد و مشق شب هم باید با زندگی کودک متناسب باشد.
تکلیف باید با رشد جسمی عاطفی و شناختی دانش آموز مرتبط باشد
روشهای آموزش انشا در پایه سوم
1-با کلمات جدید درس جملات جدیدی بسازند .
2-کلمه های در هم ریخته ی یک جمله را مرتب کنند و یک جمله صحیح بنویسند .
3-جملات نیمه تمام یا ناقص را با انتخاب کلمه ی مناسب کامل کنند.
4- با استفاده از مخالف کلمات جدید درس جملات جدیدی بسازند .
5- مترادف کلمه ی جدید را در جمله پیدا کنند وجمله ی دیگری با آن بنویسند.
6-جملات نیمه تمام را با کلمه وعبارت مناسبی کامل کنند.
7-مخالف یکی از کلمات داخل جمله را پیدا کنندو با کمک آن جمله ی مخالف بسازند .
8-با تغییر یکی از کلمات جمله ،چند جمله بسازند .
9-پس از مشاهده ی تصویر درباره ی آن چند جمله بنویسند .
10-در پایان جملات داده شده علامت های مناسب بگذارند .
11-برای یک کلمه چند جمله با معنای مختلف بنویسند .
12-با کلمات داده شده نامه ای بنویسند .
13-با کلمات داده شده داستان کوتاهی بنویسند .
14-داستان نیمه تمامی را کامل کنند .
15-خلاصه ی درسی را بنویسند .
16- خلاصه ی داستانی را که خواند ه اند یا شنیده اند را بنویسند .
17- مکان هایی را که مشاهده کرده اید شرح دهند .
18-حادثه ای را که در مسیر مدرسه دیده اید را شرح دهند 0
19-یک غذای ساده را که بلدید درست کنید را شرح دهند .
20- فصل بهار را وصف کنند .
مطالب قدیمی تر »