مقدمه
در صورتی که کودکی بطور مکرر حداقل 2 بار در هفته و به مدت حداقل 3ماه پیاپی بدون استفاده از داروهای ادرارآور و یا بدون داشتن بیماریهای زمینه‌ایماننددیابت وصرع و بیماریهای سیستم اعصاببستر خود را خیس کند، و سن کودک بالای 5 سال باشد، می‌توان او را به عنوان کودکدچار شب ادراری مورد بررسی قرار داد. بطور کلی شب ادراری در 10 تا 15 درصد کودکانحدود 6 ساله موجود است اما هر چه سـن بالاتـر می‌رود تعدادی از کودکان خودبخودبهبودی پیدا می‌کنند.
بطوری که در سن 10 سالگی حدود 5 درصد از کودکان و در 15 سالگی تنها 1 درصد کودکان شب ادراری دارند. باید توجه داشت که شب ادراری درپسرها 2 تا 3 برابر دخترهاست. شب ادراری کودکان مشکلی است که برای کودکان و خانوادهآنها از زمانهای دور موجود بوده است. شرح خیس کردن کودکان در نوشته‌های 1550 سالقبل از میلاد هم دیده می‌شود. 
روند تکامل عصبی و حس کردن ادرار
در سن شیرخوارگی ادرار کردن طفل کاملارفلکسی و بی‌اختیار است. در این سن ، پر شدن مثانه باعث تحریک گیرنده‌هایی درجدار مثانهمی‌شود و هر چه مثانه پرتر باشداین تحریکات بیشتر می‌شود تا اینکه رفلکسی از طریق این گیرنده‌ها ونخاع ایجاد شود و منجربه انقباض مثانه و تخلیه آن گردد. با بزرگتر شدن کودک وتکامل مراکز عصبی، به نظر می‌رسد که در سن 1 تا 2 سالگی کودک می‌تواند پر شدن مثانه خود را درک کند و تدریجا این توانایی رابدست می‌آورد که مدت کمی تخلیه مثانه را به تعویق بیاندازد در سالهای دوم تا سومعمر ، با تکامل مراکز عصبی ،مغز کنترل بیشتری روی اعمـال مثانه پیدا می‌کند.
در نتیجه طفل قادر می‌شود کهمدت بیشتری ادرار را در مثانه نگاه دارد. معمولا تا سه سالگی اکثر اطفال به خوبیقادرند ادرارشان را در روز کنترل کنند اما توانایی کنترل ادرار در شب ، اکثرا دیرترحاصل می‌شود. در سن 4 تا 5 سالگی مراکز عصبی مغز قادرند انقباضات مثانه را در خوابهم کنترل کنند به علاوه تا این سن ظرفیت مثانه کودک هم زیاد شده و می‌تواند حجمبیشتری ادرار را نگاهداری کند. البته این روند تکامل در جوامع گوناگون سرعت یکسانیندارد. در یک جامعه هم در طبقات مختلف می‌تواند متفاوت باشد و حتی در دخترها معمولااین کنترل زودتر از پسر بچه‌ها بوجود می‌آید.
علل شب ادراری
در بیش از 80 درصد از موارد ، کودک مبتلا به شب ادراری هیچبیماری و یا عیب و نقص عضوی و بدنی ندارد و در کمتر از 20 درصد موارد ممکن استبیماریهایی مانند: دیابـت ، عفونت ادراری ، بیماریهای مادرزادی کلیه ، نوعی کم‌خونیو عیوب نخاع و بیماریهای سیستم اعصاب ، علت شب ادراری باشد. خیس کردن در هنگام خواباتفاق می‌افتد و کودک شما هیچگونه دخالتی در آن ندارد لذا تنبیه و تحقیر طفل در نزدخودتان یا دیگران و یا مسخره کردن وی ، نه تنها هیچگونه تاثیری در بهبودی آن نداردبلکه با ایجاد فشار روحی وضع کودک را به مراتب بدتر می‌کند.
ثابت شده استعوامل ارثی و سوابق والدین نیز در بروز شب ادراری موثر است. اما باید توجه داشتهمانطور که زمان راه افتادن و حرف زدن بچه‌ها با همدیگر متفاوت است، روند بالارفتنظرفیت مثانه و زمان قدرت کنترل مثانه نیز در کودکان ممکن است باهم متفاوت باشد. مسائل روحی و عاطفی از مهمترین علل شب ادراری هستند. این مورد بخصوص در نزد کودکانیدیده می‌شود که قبلا کنترل ادرار داشته‌اند اما اکنون دچار شب ادراری شده‌اند. ازجمله عوامل روحی که می‌تواند سبب شب ادراری گردد می‌توان از موارد زیر نامبرد:
· تولد یک نوزاد در خانواده که موجب می‌شود توجه پدر و مادر به نوزاد معطوف گرددو به کودک بزرگتر کمتر مورد توجه قرار گیرد.
· جدایی پدر و مادر
· اختلافات و کشمکشهای درون خانواده
· جابجایی خانواده
· مسافرت یا فوت یکی از والدین
· تحقیر و تنبیه بیش از حد بزرگترها نسبت به کودک
· ایجــاد ترس و هیجــان و اضطــراب شدید در کودک با شنیدن و یا دیدن مناظر ،فیلمها و یا بازیهای ترسناک کامپیوتری.
از دیگر عوامل بسیار مهمدر شب ادراری که به تازگی و در سالهای اخیر بسیار اهمیت پیدا کرده است، آلرژی وحساسیت کودک به غذاها و بخصوص شیر گاو است. لذا باید دقیقا توجه داشت که در چهشبهایی و با مصرف چه مواد و یا غذاهایی این شب ادراری تشدید می‌شود تا از مصرف آنهاپرهیز گردد. قبلا تصور می‌شد که کودکان مبتلا به شب ادراری خواب عمیق‌تری دارند ویا شب ادراری ناشی از اختلال در خواب و بیدار شدن کودک است. اما به تازگی نشان دادهشده است که بین خواب کودکان مبتلا به شب ادراری و سایر کودکان تفاوتی وجود ندارد وخیس کردن در هر مرحله از خواب (چه در مرحله خواب عمیق و چه در مراحل خواب سطحی) ممکن است اتفاق بیافتد.
درمان
· از بین بردن تمامی فاکتورها و مسائل عاطفی و روحی که منجر به اضطراب و مشکلاتعصبی در کودک می‌شود.
· استفاده از تشکچه‌های زنگ‌دار که در صورت تماس با اولین قطره ادرار زنگ آن بهصدا درمی‌آید و موجب بیداری کودک می‌شود. استفاده از این دستگاه باعث می‌شود که ظرفچند هفته یک رفلکس شرطی در کودک ایجاد شود بطوری که حتی پرشدن مثانه نیز می‌تواندبتدریج باعث بیدار شدن کودک گردد.
· در روز باید مایعات زیادی استفاده گردد و به کودک آموزش داد تا حتی‌الامکان درطول روز ادرارکردن را به تاخیر اندازد تا حجم مثانه بیشتر شده و در طول شب دیرتر پرگردد، بدیهی است ار غروب آفتاب به بعد لازم است مصرف مایعات و غذاها و میوه‌هایآبدار به حداقل برسد و کودک حتما قبل از خوابیدن ادرار کند.
· تشویق طفل هم در انجام این تمرینات و رعایت دقیق درمانهای دارویی و غیرداروییبسیار مؤثر است. حتی می‌توان کودک را به ازای هر چند شب که خیس نمی‌کند تشویق نمودو در صورت عدم خیس کردن برای مدت طولانی برای وی جایزه‌ای نیز خرید.
· درمانهای دارویی که از جمله آنهاایمی‌پیرامیناست. ایمی‌پیرامین دارویی است که دردرمان تعدادی از ناراحتیهای روحی و افسردگی بکار می‌رود لذا ممکن است شما از مصرفآن اکراه داشته باشید. اما باید توجه داشته باشید تاثیر این دارو جدا از خاصیت ضدافسردگی آن است و از طریق تاثیر بر اعصاب مثانه عمل می‌کند. لذا می‌توانید بدوندغدغه آنرا مصرف نمایید چرا که این دارو عوارضی برای کودک شما ندارد.
در 25تا 40 درصد کودکان به دنبال مصرف این دارو بهبودی حاصل می‌شود اما از آنجائی که پساز قطع دارو ممکن است شب ادراری مجددا عود نماید، لازم است این دارو حداقل برای سهماه مصرف شود و قطع آن نیز تدریجی باشد. از داروهای دیگر می‌توان ازقرص اکسی‌بوتینیننام برد که در موارد خاصیمی‌تواند مفید باشد.
· درمانهای روانپزشکی بیشتر در مورد کودکانی بکار می‌رود که از مسائل روحی وروانی زیادی رنج می‌برند